Deprecated: preg_replace(): The /e modifier is deprecated, use preg_replace_callback instead in /var/www/vhosts/prehist-arch.web.auth.gr/httpdocs/wp-includes/formatting.php on line 74
Το σύμπλεγμα των Β. Σποράδων όπως φαίνεται και από τις πρόσφατες έρευνες στη σπηλιά των Γιούρων, στο ομώνυμο ακατοίκητο νησάκι, υπήρξε μια πολύ σημαντική περιοχή για την ανασκαφική τεκμηρίωση και την κατανόηση του χαρακτήρα της πρώιμης εγκατάστασης στο χώρο του νησιωτικού Αιγαίου, από την αρχή τουλάχιστον του Ολόκαινου. Δεν είναι μόνο τα υλικά κατάλοιπα αυτά τα οποία ως αντικείμενα είναι ενδεικτικά της ανθρώπινης παρουσίας στα νησιά που χάνεται στα βάθη της προ-ιστορίας, τουλάχιστον 12.000 χρόνια πριν από σήμερα, αλλά και οι υποθέσεις - θεωρητικές ακόμα - για τις τεχνολογικές ικανότητες και τις άλλες επιλογές των προϊστορικών που παρουσιάζουν ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον και συζητήσεις.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι συγκεκριμένες συνθήκες και επιλογές οδήγησαν στην ίδρυση των πρώτων εγκαταστάσεων στο Αιγαίο (μικρο-ιστορία) που με τη σειρά τους διαμόρφωσαν και τα χαρακτηριστικά μιας νησιωτικής πολιτισμικής εξέλιξης (μακρά διάρκεια). Η αρχαιολογία μέσα από τη μελέτη των υλικών καταλοίπων καλείται να εξειδικεύσει και να συζητήσει πλευρές της ‘ιστορικότητας’ των πρώιμων αυτών κοινωνιών.
Πότε εγκαθίστανται οι πρώτοι άνθρωποι στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά; Είναι άραγε η πρώτη αυτή εγκατάσταση τόσο αργοπορημένη – μετά το 6.000 π.χ. - όσο υποστήριζε για χρόνια η έρευνα (Μέση Νεολιθική) ή θα πρέπει να αναζητήσει κανείς την παρουσία ομάδων τροφοσυλλεκτών και κυνηγών που χρονολογούνται ακόμα από το τέλος της Παλαιολιθικής εποχής; Υπάρχουν άραγε και ακόμα παλαιότερες ενδείξεις για την ανθρώπινη παρουσία στα νησιά όπως δείχνουν πολλά επιφανειακά ευρήματα της Μέσης Παλαιολιθικής; Και για ποιά μορφή νησιών θα πρέπει να μιλάμε αφού είναι γνωστό ότι η θαλάσσια στάθμη του Αιγαίου ήταν κατά πολλά μέτρα χαμηλότερη. Ενδεικτικά θα μπορούσα να αναφέρω ότι πριν 18.000 χρόνια η στάθμη ήταν 120 μ χαμηλότερη ενώ πριν 6.000 χρόνια τουλάχιστον 10 μ; Και ακόμα, θα πρέπει τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά να αντιμετωπίζονται ως πολιτισμικά απομονωμένα;
Αυτό είναι το σκεπτικό που άλλοτε συνειδητά και άλλοτε συγκυριακά με οδήγησε να ασχοληθώ ερευνητικά με το νησιωτικό χώρο του Αιγαίου εδώ και είκοσι πέντε χρόνια.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η αναφορά μου σε τρεις από τις έρευνές μου στο Αιγαίο, η πρώτη από τις οποίες χρονολογείται στις αρχές της δεκαετίας του 1980 (Αγ. Πέτρος, Σποράδες), η δεύτερη το 1997 (Κνωσός, Κρήτη) και η τελευταία το 2008 (Λήμνος).